Rus ve dünya edebiyatının en değerli yazarlarından biri olan Lev Nikolayevich Tolstoy, yazdığı romanlarla edebiyat tarihinde derin izler bırakan ender yazarlardan biridir. Yazarın hemşerisi Dostoyevski’yle karşılaştırması her zaman tartışma konusu olmuştur.
Muhafazakar ve dindar insanların Tolstoy’a karşı başka bir sempatisi var. Bazı kaynaklara ve rivayetlere göre Müslüman oldu. Bu tez her zaman konuşulmasına rağmen somut bir bilgi mevcut değildir.
Ama şunu söyleyebiliriz; Tolstoy’un Hz. Muhammed’i ve İslam’ı öğrenmeye merakı vardı. Gerçekten de yazarın Din Nedir? Kitabı dinler hakkındaki derin düşüncelerini içermektedir. Burada da zaman zaman İslam’a değiniyor.
Ömrünün sonlarına doğru İslam dinine karşı duyarlı hale gelen yazarın tam bir Müslüman olduğu söylenemez. Bu arada Tolstoy’un Diriliş romanında kiliseyi ve din adamlarını eleştirdiği için aforoz edildiğini de belirtelim.
İnanç ekseninde karşılaştırma
Öte yandan Tolstoy ile onu karşılaştırırken sadece inanç temelinde yapılan yorumların iki yazarı karşılaştırmak için yetersiz olduğunu da söylemek gerekir. Burada değerli olan, üretilen eserler ve entelektüel derinliktir.
Eğer entelektüel derinlikten ve entelektüel bilgiden bahsediyorsak her iki yazarın da bu konuda hiçbir eksiğinin olmadığını söylemek gerekir.
Geçtiğimiz aylarda yazar ve şair Nurullah Genç’le yaptığım röportajda (ilgilenenler Ensonhaber’in YouTube kanalından izleyebilir) iki yazarın karşılaştırılmasından bahsetmiştim. “Tolstoy mu, Dostoyevski mi?”Nurullah Genç soruyu şu şekilde yanıtladı;
“İslam’a sempatisi vardı”
“İkisi de iyi yazarlar ama Tolstoy’un düşünce derinliği daha fazla. İslam’a sempatisi vardı.”
Dostoyevski’nin farklı yaşam tarzı
Nurullah Genç’in cevabını yayınladığımızda olumlu ve olumsuz pek çok eleştiri vardı. Bazı okuyucular Tolstoy’un Dostoyevski’den aşağı olmadığını ve iki büyük dehayı inanç açısından karşılaştırmanın gerçekçi olmadığını söyledi.
Dostoyevski’nin Tolstoy’dan biraz farklı bir yaşamı vardı. Mesela kumara düşkün olduğunu, Çara meydan okuyup idamdan son anda kurtulduğunu, alkol bağımlısı olduğunu da ekleyebiliriz. Ancak şunu belirtmek isterim ki onun çok okunan romanlar yazmasını yaşadığı yaşam süresine göre ölçmenin gereksiz bir tartışma olduğunu.
Kısacası Tolstoy okurlar içindir, Dostoyevski ise okurlar için…
Sayfaya bağlantı:
